Geschiedenis

Restauratie landhuis

In 2024 zijn wij van start gegaan met de volledige restauratie van het monumentale landhuis.

Persijn in oude glorie hersteld

(...) ‘Wij hebben bij onderzoek voor onze restauratie een landkaart uit 1830 gevonden. Daar waren de oude tuinen ingetekend en die bleken oorspronkelijk zo’n 10 Ha groot te zijn’. Het onderzoek was nodig om in november 2020 van de gemeenteraad groen licht voor de restauratie van de buitenplaats te krijgen.
De Vierklank (27 oktober 2021)

Nieuw bestemmingsplan

Na een unanieme stemming in de gemeenteraad, is in februari 2021 het nieuwe bestemmingsplan in werking getreden waarmee onze plannen duurzaam en toekomstbestendig kunnen worden uitgevoerd.

Aankoop 'Hoeve Persijn'

In 2020 hebben wij Hoeve Persijn met in totaal 10 hectare aan weidegrond bijgekocht. Gezien het belang van een biologische agricultuur, dragen wij mede op deze manier bij aan een gezonde omgeving.

Aankoop gronden

In 2019 hebben wij 5 hectare weiland aan de noordkant bijgekocht. Hoewel dit bij aankoop weidegrond was, hoorde het oorspronkelijk bij de tuinen van het landgoed. De tuinen kunnen nu worden teruggebracht tot het originele ontwerp.

Nieuwe eigenaar

In 2017 zijn wij eigenaar geworden van het landgoed. Wij hebben ons tot doel gesteld om het landgoed en de tuinen in de oorspronkelijke staat te restaureren. Hierin nemen wij het originele ontwerp van Hendrik Copijn als leidraad.

Eerste poging tot restauratie

In 1992 is een start gemaakt met een eerste poging tot restauratie. Deze restauratie is niet conform originele ontwerpen gedaan.

Orthopedagogisch Project Leefeenheden

Sinds 1982 werd het huis gebruikt door het Orthopedagogisch Project Leefeenheden, later Lijn 5 genaamd.

Stichting De Opbouw

Na de zwarte jaren, verkrijgt Stichting De Opbouw in 1956 het eigendom van Landgoed Persijn. Het park is rond het huis nog enigszins gewijzigd. Er zijn borders aangelegd In het grote gazon. Een aantal jaar later wordt circa 10 hectare landbouwgrond verkocht aan de toenmalige pachter.

Luchtfoto's Royal Air Force

Tijdens verkenningsvluchten door de Britse Royal Air Force op 3 februari 1945 worden er foto's van de omgeving gemaakt.

"Zeven jongens tijdens razzia ondergedoken in een gierput"

Tijdens een razzia op zondag 14 januari 1945 doken en aantal buurjongens onder in een gierput achter het koetshuis van huize Persijn.

Een kijkje bij onze arbeidsmeisjes

"Het doel van den dag was het "Meisjeskamp Persijn". In dit kamp, dat te Maartensdijk, onder de rook van Utrecht gelegen is, zou ik een paar uren mee mogen leven met de arbeidsmeisjes en in de gelegenheid gesteld worden haar werk te aanschouwen! (...)"
Nederlandsch Vrouwenleven (Nummer 10, 1943)

Nederlandsche Arbeidsdienst (NAD)

In juli 1943 bezocht rijkscommissaris Seyss-Inquart de plaatselijke afdeling van de door hem opgerichte Nederlandsche Arbeidsdienst (NAD). Daarbij bezoekt hij de 'arbeidsmeisjes' die op Persijn verbleven.

Leegroof en verdere schade

Het is onbekend in exact welke mate, maar dat Landgoed Persijn kort voor en tijdens de Tweede Wereldoorlog is leeggeroofd en uitgewoond, is evident. Dit is letterlijk van toepassing op het Landhuis. Verder worden de paardenstal, de koetsierswoning, de kassen en de orangerie gesloopt. De resterende boomgaard wordt omgevormd tot grasland. De resterende vijverpartijen worden gedempt en omgezet naar weilanden.

Personalia van K.C. Dix: 'De tuinman van Persijn'

"(...) Vader Dix is ongeveer een halve eeuw tuinman geweest bij de familie Van Hengst op de buitenplaats "Persijn" dat zoo schilderachtig lag aan den grooten weg van Utrecht naar Hilversum. daar zorgde hij voor groenten, voor bloemen, voor vruchten, voor 't onderhoud van het mooie bosch met de monumentale groep van bruine beuken en waterpartijen. (...)"
J.K. Budde (14 februari 1928)

Overlijden van tuinman Dix

Op 11 februari 1928 overleed tuinman Karel Constant Dix op bijna 80-jarige leeftijd. Decennialang zorgde hij met liefde en kennis voor landgoed Persijn en liet een blijvend stempel achter op de tuinen en het landschap.
11 februari 1928

'Staatsbosbeheer en het Buitengoed Persijn te Maartensdijk'

"Toen we indertijd deze geheel onnoodige verwoesting aanschouwden, hebben we dikwijls in machtelooze woede de vuisten gebald. Niet tegen den houthandelaar, immers hij heeft alleen gevoel voor mooie boomen, voor natuurschoon als hij kans ziet daardoor méér geld nog te verdienen. Maar we waren woedend op Staatsboschbeheer, dat hier, zooals op andere plaatsen, een schitterende gelegenheid had om iets moois, iets waaraan op die plaats behoefte was te redden."
Floralia No. 21 (Vrijdag 26 mei 1922)

Nieuwe eigenaar en onherstelbare schade

De familie van Hengst blijft eigenaar tot 1919. In dat jaar verkrijgt een houthandelaar het eigendom van Landgoed Persijn. Illegaal wordt een groot deel van het bos gekapt en wordt onherstelbare schade aangericht.

Afscheid van tuinbaas Dix: een tijdperk van zorg en toewijding op Persijn

Op 6 oktober 1913 nam tuinbaas Dix na 25 jaar trouwe dienst afscheid van landgoed Persijn. Zijn kennis en zorg voor de tuinen lieten een blijvende indruk achter op het iconische landgoed.
6 oktober 1913

Landgoed en boerenhofstede in de verkoop

"Belangrijk Openbare Verkooping wegens sterfgeval. Zaterdag 21 Juni 1913, des namiddags te één uur, is Notaris H.J. Besier te Utrecht voornemens in het Lokaal voor openbare Verkoopingen Achter St. Pieter No. 18, te Utrecht, publiek te veilen: Het aangenaam en rustig gelegen Landgoed 'Persijn'"
Algemeen Handelsblad (8 juni 1913)

Overlijdensbericht Mr. W.N.J. VAN HENGST

"Heden overleed te Maartensdijk mijn hartelijk geliefde zwager (...)"
Het Vaderland (11 maart 1912)

'Waar plant ik mijn druif'

"(...) toen wij onlangs vraag en antwoord over bovenstaande in 'Floralia' lazen kwam ons die druivenzolder op de buitenplaats "Persijn" te Maartensdijk, weer voor den geest. (...) Stelt U voor lezer, een houten schuur, waarboven, op ongeveer 3 M. hoogte, een zolder is aangebracht (...)"
Floralia No. 52 (Vrijdag 29 december 1911)

'Gezicht op de voorgevel van het landhuis Persijn'

Ansichtkaart, datering tussen 1910-1915

"Huisknecht"

"Mr. W.N.J. VAN HENGST, Huize Persijn, Maartensdijk, Provincie Utrecht, verlangt met 1 November e.k. een bekwaam Huisknecht voor Noodhulp of Vast. P.G., boven de 20 jaren oud."
Het Nieuws van den Dag (24 augustus 1903)

"Keukenmeid gezocht"

"Mevrouw VAN HENGST, te Maartensdijk, nabij Utrecht, 'Huize Persijn', verlangt 1 Mei e.k. eene bekwame KEUKENMEID, genegen eenig Huiswerk te verrichten. P.G., liefst boven de 25 jaren."
Het Nieuws van den Dag (13 februari 1902)

Oude landschappelijke aanleg

Topografische kaart (1892) met de oude landschappelijke aanleg. Opmerkelijk zijn de brede zichtas in zuidelijke richting en de laan die vanaf het gazon naar het noorden loopt, parallel aan de Tolakkerweg, de huidige Kon. Wilhelminaweg.

Sloop en bouw landhuis

In dit jaar wordt het landhuis gesloopt. Op dezelfde plaats wordt het landhuis gebouwd zoals we dit momenteel kennen. De sloop en bouw wordt uitgevoerd door architectenbureau Wentink en tegelijk met de bouw van het landhuis wordt ook een orangerie, een koetsierswoning en een stalling gebouwd.

"Aange[ë]rfd en toegescheiden aaan mr. Willem Nicolaas Jacob van Hengst, kantonrechter te Doesburg, den 9 october 1878."

Modernisering park door Hendrik Copijn

In 1876 is Hendrik Copijn betrokken bij een herontwerp van Landgoed Persijn. Bij deze modernisering zijn belangrijke delen van de oude aanleg gehandhaafd, zoals de grote slingervijver, een groot deel van de laan langs de slingervijver, het vijvertje met de kronkelsloot bij het huis en de oprijlaan. Aan de oostkant is het bos onderbroken om een ruime zichtlijn te creëren. De zichtlijn naar het zuiden is versmald, waardoor het uitzicht meer dan vroeger gefocust is op de Utrechtse Domtoren. Aan de noordkant, waar een groot deel van de slingervijver is verdwenen doordat de percelen in grasland zijn veranderd, heeft men de vijver beëindigd door een smaller wordende kronkelende sloot naar het westen aan te leggen. Kenmerkend voor ontwerpen van Hendrik Copijn is het gebruik van vele verschillende voor die tijd exotische bomen. Boomgroepen van paardenkastanje, rode beuk, groene beuk en eik geven het park allure, aangevuld met parkbomen als mammoetboom, treurbeuk en enkele naaldbomen. Zeer monumentaal is de grote groep rode beuken aan de oostkant van de slingervijver.

'Verkooping op Persijn'

"Verkooping op Persijn en andere plaatsen in de Achterwetering, gemeente Maartensdijk, op den 7. November 1854, van zwaar EIKEN, ELZEN en ESSCHEN HAKHOUT, zware WILGEN, ESSCHEN en SPARREN BOOMEN, geschikt voor Werkhout (...)"
Utrechtsche provinciale en stads-courant (27 oktober 1854)

"Aange[ë]rfd en toegescheiden aan mr. Jan Hendrik Carel van Hengst, lid van den raad der stad Utrecht den 4e juni 1851."

Bouw tuinmanshuis

In 1849 wordt het tuinmanshuis gebouwd. Het tuinmanshuis is heden ten dage voor voorbijgangers te herkennen als het huis dat het meest dichtbij de Achterweteringseweg is gesitueerd.

"Het nieuwe tuinmanshuis gebouwd op het erf der aan de zijde der Achterwetering en naastgelegen hofstede, waarna het boerenhuis werd afgebroken. Alstoen bij de buitenplaats aangetrokken eene strook grondt groot -, 54, 20 voet = 375 meters benevens de ‘overtuin’ ten zuiden van de Achterwetering[se] dijk, groot -, 23, 60 voet = 165 meters, sloot -, 77, 60 voet = 540 meters."

"De heerenhuizinge vertimmerd en eene nieuwe keuken gebouwd."

Verkoop van werkhout

"Op Woensdag den 30 November 1836, zal men op de Buitenplaats PERSIJN, in de Achterwetering, gemeente Maartensdijk, verkoopen: 35 zware POPULIER-BOOMEN en 40 zware gerooide SPARREN-BOOMEN (...)"

"In vruchtgebruik toegescheiden aan vrouwe Charlotta Strick van Linschoten, weduwe van den heer mr. C.G. van Hengst."

Vergroting landhuis

Het in 1810 gebouwde landhuis wordt verbouwd. Belangrijk onderdeel van deze verbouwing is dat het landhuis vergroot wordt, en daarmee meer oppervlakte in beslag neemt.

"Aange[ë]rfd en toegescheiden aan mr. Cijpriaan Gerard van Hengst, lid van de Provinciale Staten van Utrecht."

Stalbrand

In een direct naast het landhuis gelegen stal breekt brand uit en deze brandt tot de grond toe af. Een nieuwe stal wordt een eind verder achter het landhuis gebouwd.

Aankoop nieuwe gronden

Door de aankoop van nieuwe gronden groeit het bezit naar 39 morgen en 165 roeden (ca 36 hectare). De landerijen strekken zich in noordelijke richting uit tot het Gooi. Verder naar het noorden liggen bossen en weilanden. Het parkbos krijgt lokaal de bijnaam “Hengstebos”, naar de familienaam van de eigenaar.

Bouw eerste landhuis

De oorspronkelijke boerenhofstede wordt gesloopt en omgebouwd door het eerste landhuis. Net als meerdere buitenplaatsen in de omgeving wordt een plek voor de bouw uitgekozen die relatief ver van de weg af is.

"Is de plaatse tot eene buitenplaats aangelegd geworden, met hakhout en opgaande boomen beplant, en voorts eene stal met kelder gebouwd."

"Aangekocht (de uitweg) 60 roeden. [In totaal 32 morgen 365 roeden]"

"Aangekocht 6 morgen 365 roeden doch verruilt 3 morgen 200 roeden [totaal 3 morgen 165 roeden]"

Aanleg park

Volgens archieven van de familie van Hengst uit de periode 1900-1920 is tussen 1781 en 1786 “deze plaats tot eene Buitenplaats is aangelegd geworden, met hakhout en opgaande bomen beplant”. De ideeën voor deze landschapsstijl sluiten aan bij de reeds sinds ca. 1720 in Nederland toegepaste natuurlijk slingerende padenpatronen in hakhoutbossen.

Vergroting oppervlakte

Hendrik Jacob van Hengst erft Persijn in 1767 en vergroot het oppervlakte van Persijn tot 26 morgen en 165 roeden. Dit komt naar schatting neer op 25 hectare. 'Morgen' en 'roeden' zijn oude oppervlaktematen, waarbij moet vermeld worden dat dit per regio verschilt. Zo is volgens bronnen een Biltse morgen omgerekend 0,92 hectare, terwijl een Gooise morgen 0,96 hectare is. Over het algemeen vormen 600 roeden 1 morgen.

"Bij akte van scheiding van den 18 september des boedels van vrouwe Sara Sibilla Verdion overleden den 11 juli 1767, echtgenoote van mr. Cornelis van Hengst, toegescheiden aan mr. Hendrik Jacob van Hengst, advocaat van den hove van Utrecht 26 morgen 150 roeden."

"Overdracht in dato 29 juni door Sebastiaan Hendrik, mejonkvrouwen Belia en Geertruida van Hengst aan mr. Cornelis van Hengst, raad en schepen der stad Utrecht kinderen van Gerrit van Hengst"

Bouw van de herberg 'Het Jagershuis'

De bouw van ‘Het Jagershuis’, ook bekend als ‘De rustende Jager'. Deze herberg werd in 1749 gebouwd langs het jaagpad van de vaart van Maartensdijk naar Utrecht en werd voornamelijk als rustplaats gebruikt door arbeiders die werkten in de trekvaart.
Meer informatie »

Eigendom familie van Hengst

De familie van Hengst erft in 1721 Persijn en wordt daarmee eigenaar van de buitenplaats. Deze familie laat hofstede Persijn tot een riante buitenplaats verbouwen.

"Transport in dato 11 juli van Gerrit Jacobus van Schaijk aan Hendrick Gerrit van Hengst, raad in de edelachtbare vroedschap der stad Utrecht."

"Transport van Tjaard Adriaan Gerlacius, Govert Gerlacius, en Pieter Rembt van Iddekinge, gehuwd met jonkvrouwe Barta Johanna Gerlacius en Adriana Sophia van Persijn aan Gerrit Jacobus van Schaijk."

"Afstand door Sophia van Overmeer, weduwe van den heer Adriaan van Persijn en de heer A.S. van Persijn, benevens zijne huisvrouw Johanna Schaade, ten behoeve van hunne dochter en kleindochter mejuffrouw Adriana Sophia van Persijn, echtgenoot van den heer Anthonij Gerlacius."

Start ontwikkeling Persijn

Sophia van Vermeer, de weduwe van Adriaan van Persijn (1610-1655) begint met het aankopen van gronden ten noorden en ten zuiden van de Achterweteringsedijk. Waarschijnlijk gaat het in eerste instatie om een boederij met bijbehorende landerijen. Aanvankelijk heeft de boerderij vermoedelijk als tijdelijk buitenverblijf van de familie gediend en zal er een herenkamer zijn geweest.

"Verkocht door Hendrick van Weezel en Geertruida van Overmeer, echtelieden, aan Sophia van Overmeer, weduwe van de heer Adriaan van Persijn."

"Aangekocht door juffrouw Geertruida van Overmeer."

"Een transport van een buitenplaats in de Achterwetering, groot 26 morgen, 125 roeden."